Drukte op het energienetwerk, wat betekent dit voor jou?

We wekken steeds meer zonne- en windenergie op. Ook gebruiken we steeds meer elektriciteit. Denk aan elektrische auto’s, elektrisch koken en warmtepompen. In het nieuws hoor je soms dat hierdoor het elektriciteitsnetwerk overbelast kan raken. Vaak wordt hierbij de term netwerkcongestie genoemd. Hoe zit dat precies en wat is de situatie in Heemskerk? 

Wat is er aan de hand? 

Je kunt het elektriciteitsnetwerk vergelijken met het wegennet. Daarbij kun je het hoogspanningsnet zien als de snelweg, het middenspanningsnet als de provinciale weg en het laagspanningsnet als lokale wegen. Het hoogspanningsnet vervoert elektriciteit vanaf de bron, bijvoorbeeld een gascentrale of een wind- of zonnepark. Het laagspanningsnet levert energie aan woningen en bedrijven. Het middenspanningsnet is de schakel tussen die 2.  

De afgelopen jaren is de groei van hernieuwbare energie van bijvoorbeeld wind- en zonneparken hard gestegen. Zo hard dat het netwerk het niet bij kan benen. Hierdoor ontstaat drukte op het hoog- en middenspanningsnet. Als we het vergelijken met de snelweg, dan kunnen we stellen dat er door de drukte file ontstaat. Net als bij een file lost het probleem zich ook weer op als de drukte afneemt. Wil je terugkerende problemen voorkomen dan moet je of het verkeer meer over de dag verspreiden of de snelweg verbreden zodat hij meer auto’s aan kan. Zo is het ook bij het elektriciteitsnetwerk. Of we moeten de vraag aan energie meer spreiden over de dag waardoor minder pieken ontstaan, of we moeten het netwerk verzwaren. 

Wat merk ik als inwoner van drukte op het hoog- en middenspanningsnet? 

Voor het afnemen van stroom merk je daar voorlopig niets van. Woningen zijn aangesloten op het laagspanningsnet, en dat werkt nog net zoals altijd, ook als er drukte is op het hoogspanningsnet. Vergelijk het met de straten in de wijk; daar merk je ook niet zo snel dat er op de snelweg een file staat. 

Ik wil zonnepanelen op het dak van mijn woning, kan dat nog wel? 

Ja, dat is een goed plan, doen! Het is goed voor het klimaat en een slimme investering voor jezelf. Er is nog steeds veel behoefte aan duurzame energie in Nederland, zodat we het gasverbruik kunnen verminderen. 

Kan ik met mijn zonnepanelen nog wel energie terugleveren aan het net? 

Ja, je kunt nog steeds energie terugleveren aan het net. Die teruglevering verloopt ook via het laagspanningsnet. Op het laagspanningsnet speelt soms het probleem dat de kabels niet gemaakt zijn om op grote schaal energie te ontvangen, want tientallen jaren geleden gebeurde dit nog niet. Als er maar een paar huizen zijn met zonnepanelen, is dat geen probleem. Maar nu er steeds meer huishoudens met zonnepanelen bijkomen, hebben de laagspanningskabels soms last van overbelasting. Dat gaat meestal om korte periodes, bijvoorbeeld op een stralende junidag tussen 12.00 en 14.00 uur. Want niet alleen je eigen zonnepanelen wekken dan maximaal op, maar ook die van jouw buren. Als de spanning in de kabels hoog oploopt, kan de omvormer van je zonnepanelen even afschakelen. Dat is een beveiliging in de omvormer zelf, om schade te voorkomen. De omvormer schakelt meestal vanzelf weer aan. In de tijd dat de omvormer is afgeschakeld, kun je geen elektriciteit terugleveren. 

Bestaat in mijn wijk de kans dat mijn omvormer afschakelt? 

Dat is moeilijk te zeggen. De postcodechecker van Liander geeft een indicatie. Die is gemaakt op basis van eerdere meldingen. Meld het zelf ook als je omvormer afschakelt, dat helpt om een goed beeld te krijgen. Dat kan via de storingsdienst van Liander op 0800 9009.  

De situatie nu zegt niet zoveel over de toekomst; als er veel zonnepanelen in de wijk bijkomen, kan het zijn dat omvormers afschakelen waar ze dat eerder niet deden. Ook kan het probleem juist worden opgelost, als het laagspanningsnet in de wijk is uitgebreid. Liander werkt overal in de regio aan het verzwaren van kabels en bijbouwen van transformatorhuisjes. 

Verdien ik mijn zonnepanelen nog wel snel genoeg terug? 

Zonnepanelen zijn vooral een besparing op je eigen energierekening. De terugverdientijd hangt van veel factoren af, zoals de aanschafkosten, de hoeveelheid energie die je bespaart en de energieprijs. Naast de besparing kun je ook iets verdienen met teruglevering, als je meer energie opwekt dan je nodig hebt. Voor de meeste huishoudens is dit geen heel groot bedrag. Omdat afschakelen van de omvormer steeds maar voor korte periodes is, maakt het voor de meeste huishoudens geen groot verschil in de terugverdientijd. Vanaf 2025 wordt de salderingsregeling, die het mogelijk maakt om stroom tegen markttarieven terug te leveren aan het net, afgebouwd. 

Wat kan ik doen om overbelasting van het elektriciteitsnetwerk in de wijk te voorkomen? 

Het beste is om energie te gebruiken als er ook veel energie wordt opgewekt. Midden op een zonnige dag is een ideaal moment om een was te draaien of je elektrische auto op te laden. Als we dat met z’n allen doen, voorkomen we dat er problemen op het laagspanningsnet ontstaan. Mocht je nog zonnepanelen willen aanschaffen, dan kan je kijken of jouw dak geschikt is voor een oost-westopstelling. De meeste zonnepanelen zijn zuidwaarts opgesteld, waardoor deze huishoudens tijdens de ‘spitsuren’ energie willen terugleveren aan het net. Zo ontstaat er file. Door buiten de spitsuren zon op te wekken en terug te leveren, vermijd je de file.  

Kom ik door de drukte op het elektriciteitsnetwerk zonder elektriciteit te zitten? 

Nee, zeker niet. De levering van energie verloopt nog precies zoals je altijd gewend bent. Als er veel elektrische auto’s en – apparaten bijkomen, zou er ook op het laagspanningsnet filevorming kunnen ontstaan. Anders dan op de snelweg voorkomt de netbeheerder deze storing op het elektriciteitsnet door de toegang tot het net (tijdelijk) te sluiten voor nieuwe of uitbreidende verbruikers. Die afsluiting blijft bestaan totdat er extra kabels en transformatorhuisjes geplaatst zijn om het elektriciteitsnet te verzwaren. Zo blijven huishoudens zeker van levering.